वाक्प्रचार, त्यांचे अर्थ आणि वाक्यात उपयोग

१) दिलासा मिळणे – धीर मिळणे.

मीनाक्षीचे घर भूकंपामुळे उध्वस्त झाले होते. पण पाहुण्यांनी मदत केल्यामुळे तिला दिलासा मिळाला.

२) कणखर बनणे – काटक बनणे.

दररोज व्यायाम केल्यामुळे  पियुषचे शरीर कणखर बनले.

३)ओढाताण करणे – कष्टदायक, त्रासदायक धावपळ होणे.

शेतातले काम व शाळा यामध्ये समीरची फार ओढाताण होते.

४) खंत वाटणे – खेद वाटणे, वाईट वाटणे.

गावामध्ये शाळा नसल्यामुळे गावकऱ्यांना खंत वाटते.

५) सांभाळ करणे – पालन पोषण करणे.

आई-वडील मुलांचा सांभाळ करतात.

६) गराडा पडणे – घेराव पडणे.

आमदार गावात येताच त्यांच्याभोवती लोकांचा गराडा पडला.

७) परिस्थितीशी झगडणे – वाईट स्थितीचा मुकाबला        करणे.

मीराने गरीब परिस्थितीशी झगडत उच्च शिक्षण पूर्ण केले.

८) समजूत काढणे – गैरसमज दूर करणे.

पाणीटंचाईमुळे आलेल्या समस्या दूर करण्यासाठी सरपंच गावकऱ्यांची समजूत काढतात.

९) राब राब राबणे – खूप कष्ट करणे.

शेतकरी आपल्या शेतात राब राब राबतो.

१०) खंड पडणे – मध्येच थांबणे.

आजारी असल्यामुळे रोहनच्या शिक्षणात खंड पडला.

११) कमीपणा वाटणे – अपमान वाटणे.

वर्गातील मुले कबड्डीच्या सामन्यात हारले त्यामुळे मुलांना कमीपणा वाटला.

१२) नाव उंच करणे – कीर्ती संपादन करणे, मानाचे स्थान मिळवणे.

अशोक ने खूप अभ्यास करून स्वतःचे व कुटुंबाचे नाव उंच केले.

१३) वणवण सहन करणे – त्रासदायक भटकंती सहन करणे.

आदिवासी लोक अन्नासाठी जंगलामध्ये वणवण सहन करतात.

१४) हिऱ्याला पैलू पाडणे – तरबेज करणे.

विशालने कष्ट करून आपल्या कामाला हिऱ्यासारखे पैलू पाडले.

१५) कसूर न करणे – चूक न करणे, दुर्लक्ष न करणे.

गीता अभ्यासामध्ये कसलीही कसूर न करता  स्पर्धा परीक्षेचा अभ्यास करू लागली.

१६) दबदबा निर्माण करणे – दरारा निर्माण करणे.

कविताने राष्ट्रकुल आणि आशियाई क्रीडा स्पर्धात भारताचा दबदबा निर्माण केला.

१७) माग काढणे – वाट काढणे, रस्ता शोधणे.

चोराचा माग काढत काढत पोलीस चोरापर्यंत पोहोचले.

१८) सावध करणे – भान देणे.

चोरांची चाहूल लागताच कुत्र्याने भुंकून आपल्या मालकाला सावध केले.

१९) फवारा सोडणे – पाण्याचे तुषार सोडणे.

चांगली पिके येण्यासाठी शेतकरी पिकांवर कीटकनाशकांचा फवारा करतो.

२०) तत्पर असणे – तयार असणे.

नेहमी दुसऱ्याला मदत करायला तत्पर असावे.

२१) पळ काढणे – पळून जाणे, लगेच निघून जाणे.

पोलिसांची चाहूल लागताच चोरांनी पळ काढला.

२२) सुगावा लागणे- मागोवा लागणे,अंदाज लागणे.

सी.सी.टी.व्ही कॅमेऱ्यामुळे चोरांचा सुगावा लागला.

२३) ताव मारणे – खूप खाणे, खाण्यावर तुटून पडणे.

सम्यकने पाणीपुरीवर ताव मारला.

२४) हाणून पाडणे – बंद करणे, अडवणे.

समुद्रकिनारी सहल काढण्याचा बेत सरांनी हाणून पाडला.

२५) दाह होणे – आग होणे, जळजळणे.

जखमेवर औषध लावताना थोडा दाह होतो.

scholarship exam 2024

२६) नाराज होणे – निराश होणे, वाईट वाटणे.

परीक्षेत अपयश आल्यामुळे योगिता नाराज झाली.

२७) सार्थकी लागणे – धन्यता पावणे.

संगीता शिकून मोठी झाली , तिच्या आई वडिलांचे कष्ट सार्थकी लागले.

२८) गणती करणे – मोजणी करणे.

मितालीने वर्गातल्या विद्यार्थ्यांची गणती केली.

२९) प्रफुल्लित होणे – आनंदित होणे.

पहाटे उठल्यानंतर मन प्रफुल्लित असते.

३०) कंबर धरणे – कंबर दुखणे.

शेतातील कामे करून मयुरीची कंबर धरली.

३१) रात्रंदिवस घाम गाळणे – दिवस रात्र खूप कष्ट करणे.

दामू काका शेतात रात्रंदिवस घाम गाळतात.

३२) धाबे दणाणणे – खूप भीती वाटणे.

बिबट्याला बघून गावकऱ्यांचे धाबे दणाणले.

३३) जीवात जीव नसणे – खूप घाबरणे.

राजू बाहेर गावाहून लवकर परत आला नाही त्यामुळे आईचा जीवात जीव नव्हता.

३४) कालवा उडणे – कोलाहल माजणे, गडबड गोंधळ होणे.

लग्नामध्ये पाहुण्यांचा कालवा उडाला.

३५) धाप लागणे – खूप पळल्यामुळे दम लागणे.

माझ्या मागे कुत्रा लागल्याने मी पळत सुटलो याने मला धाप लागली.

३६) दूम नसणे – ठावठिकाणा नसणे, पत्ता नसणे.

माझा भाऊ कोठे आहे याचा कोणालाही दुम नाही .

३७) विसर पडणे  – विस्मरण होणे.

जून महिन्यामध्ये केलेल्या अभ्यासाचा परीक्षेपर्यंत विसर पडला .

३८) पोटात खड्डा पडणे – खूप भीती वाटणे.

समोर साप पाहून माधुरीच्या पोटात खड्डा पडला.

३९) व्याकुळ होणे – कासावीस होणे.

दोन वर्षांनी येणाऱ्या मुलाला पाहण्यासाठी आईचा जीव व्याकूळ झाला .

४०) हात जोडणे – नम्रपणे विनंती करणे.

चोरी करून सापडलेल्या राजूने पोलिसांसमोर हात जोडलं.

vakprachar arth vakyat upyog

४१) प्रसंगावधान राखणे – तत्परतेने निर्णय घेणे.

समोरून जोरात येणारी गाडी पाहून अपघात टाळण्यासाठी राजूने प्रसंगावधान दाखवून गाडी बाजूला घेतली.

४२) नीपचित पडणे – हालचाल न होता पडून राहणे.

समोरून आलेला वाघ पाहून जीव वाचवण्यासाठी हरीण निपचित पडले.

४३)  काळजात धस्स होणे – खूप घाबरणे.

माधुरीने साप बघितल्यावर माधुरीच्या काळजात धस्स झाले.

४४) डोळे पाणावणे  – डोळ्यांत अश्रू येणे, रडवेले होणे.

पियुषला आई ओरडल्यावर पियुषचे डोळे पाणावले.

४५) मार्गी लावणे – नीट व्यवस्थित करणे.

केशवराव आपल्या दोन्ही मुलांचे संसार मार्गी लाऊन तीर्थयात्रेला निघून गेले.

४६) हायसे वाटणे – समाधान वाटणे.

माझा अभ्यास पूर्ण झाल्यावर मला हायसे वाटले.

४७) ध्यान लावणे – डोळे मिटून एकाग्र होणे.

दिवसभरातील कामाचा ताण कमी करण्यासाठी दीपक ध्यान लावून बसला.

४८) निरुत्तर होणे – उत्तर न सुचणे.

मुलाखतीसाठी गेलेला विशाल साहेबांनी विचारलेला प्रश्न ऐकून निरुत्तर झाला.

४९) गुजराण करणे – पोट भरणे.

गोविंदराव मुंबईत जाऊन मिळेल ते काम करून आपली गुजराण करू लागले.

५०) तल्लीन होणे – गुंग होणे, मग्न होणे.

अजय आपले आवडते संगीत ऐकण्यामध्ये तल्लीन झाला.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर भाषण

५१) आत्मसात करणे – मिळवणे.

रेश्मा आपल्या रिकाम्या वेळेत निरनिराळ्या पुस्तकांचे वाचन करून नवनवीन ज्ञान आत्मसात करू लागली.

५२) सहभागी होणे – सामील होणे.

निशा आपल्या शाळेच्या कबड्डीच्या संघात आपल्या खेळाच्या कौशल्यामुळे सहभागी झाली.

५३) गौरव करणे – सन्मान करणे.

निशांत ने परीक्षेत मिळवलेल्या यशाबद्दल त्याचा गौरव करण्यात आला.

५४) तहानभूक हरपणे – तहानभूक विसरून गुंग होणे.

डॉ. एपीजे अब्दुल कलाम यांची अग्निबाणाचे संशोधन करताना तहानभूक हरपली होती.

५५) एटी मिरवणे – तोरा मिरवणे, रुबाब करणे.

आपला मुलगा जिल्हाधिकारी झाला हे ऐकून गणपतराव एटी मिरवत होते.

५६) फसगत होणे – फसवणूक होणे.

अन्सार ची एका ऑनलाईन व्यवहारात फसगत झाली.

५८) तोंडावर हसू फुटणे – पटकन हसू येणे.

चित्रपटातील गमतीदार प्रसंग पाहून सोफियाच्या तोंडावर हसू फुटले.

५९) वाहवा करणे – स्तुती करणे, कौतुक करणे.

आशिष च्या कंपनीतील यशाबद्दल सर्वांनी त्याची वाहवा केली.

६०) हात बसणे – पक्का सराव होणे, कुशलता येणे.

पियुष्याचा आता सायकल चालवण्यावर हात बसला आहे.

६१) तोंडात बोट घालणे –  नवल करणे.

नेहमी मस्ती करणाऱ्या गोपालचे यश पाहून सर्वांनी तोंडात बोट घातले.

६२) उदरनिर्वाह करणे – पोट भरणे.

गणपतराव आपल्या शेतातून येणाऱ्या उत्पन्नावर कसा बसा उदरनिर्वाह करू लागले.